Leczenie w stwardnieniu rozsianym jest bezterminowe. Oznacza to, że jeżeli pacjent takie leczenie przyjmuje, to nie wyznacza się daty końcowej tego leczenia.
Optymalnie byłoby gdyby pacjent przez cały czas przyjmował jeden, ten sam lek, bo to oznaczałoby, że udało się skutecznie zahamować postęp choroby. Natomiast jest to możliwe tylko u części chorych. Duża część pacjentów wymaga po pewnym czasie zmiany leczenia np. z powodu pojawienia się jakichś działań niepożądanych lub z powodu utrzymywania się aktywności choroby pomimo przyjmowanej terapii.
Nie ma też ogólnoświatowych wytycznych, kiedy to leczenie można zakończyć. Są pacjenci 60+ leczeni wiele lat, u których aktywność choroby przez wiele lat była bardzo znikoma lub nie było jej wcale. U takich osób można rozważyć zakończenie leczenia.
PL2201318094
Do czynników, które mają udowodniony, długofalowy i korzystny wpływ na rokowania pacjenta z SM zaliczyć możemy przede wszystkim suplementacje witaminy D, niepalenie tytoniu, unikanie otyłości lub leczenie otyłości, jeśli pacjent na nią cierpi i oczywiście przyjmowanie terapii modyfikującej przebieg choroby.
Istotnym aspektem jest także prowadzenie zdrowego trybu życia, którego celem jest zmniejszenie ryzyka rozwinięcia się chorób cywilizacyjnych, które ten przebieg SM mogłyby powikłać w przyszłości.
Są też sprzeczne badania sugerujące, że zmniejszenie spożycia ilości soli może mieć korzystny wpływ na rokowania pacjenta z SM – nie ma wątpliwości, że zmniejsza ryzyko nadciśnienia tętniczego i chorób serca, więc ograniczenie soli jest elementem zdrowego trybu życia.
Część danych sugeruje, że spożywanie kawy ma korzystny wpływ na stwardnienie rozsiane – kawa nie jest przeciwwskazana dla pacjentów z SM. Spożywanie niedużej ilości alkoholu, czyli mieszczących się w granicach tolerowanych u osób zdrowych, także nie jest przeciwskazane.
Nie ma żadnych badań, które stwierdzałyby, że wyeliminowanie jakiegoś składnika z diety zmienia przebieg choroby – nie ma specjalnych wytycznych co do diety osób z SM. Pacjentom zalecana jest taka dieta jak w ogólnej populacji, czyli dieta śródziemnomorska bazująca na niskoprzetworzonych warzywach i owocach, z ograniczeniem mięsa czerwonego i tłuszczów zwierzęcych.
PL2201318094
Pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego, zgodnie z wytycznymi, leczone jest sterydoterapią, tak samo jak z reguły leczy się rzuty w SM. Nie jest to jednak działanie niezbędne. Sterydy skracają czas trwania rzutu – powodują, że objawy szybciej ustępują, dzięki czemu zamiast trwać np. 6 tygodni, rzut ustępuje po 2 tygodniach. Przy łagodnym rzucie, który nie wpływa istotnie na funkcjonowanie pacjenta, sterydoterapia nie jest konieczna.
Natomiast PZNW powoduje istotną niepełnosprawności, jeśli pacjentka zaczyna bardzo słabo widzieć na to oko, więc rekomendacją byłaby tutaj sterydoterapia – nie znamy też powodów przez które lekarz okulista odradził takie leczenie – być może są jakieś specyficzne przeciwskazania ku temu.
PL2201318094
Zapalenie nerwów obwodowych czy też uszkodzenia nerwów obwodowych nie mogą być spowodowane stwardnieniem rozsianym, ponieważ SM zajmuje tylko ośrodkowy układ nerwowy – czyli mózg i rdzeń kręgowy. W związku z tym ból barku czy rwa barkowa zwykle wynika z miejscowego uszkodzenia czy to dotyczącego stawu czy to samego kręgosłupa, więc nie jest to związane ze stwardnieniem rozsianym.
PL2201318094
Na rehabilitację może wysłać każdy lekarz i nie ma do niej żadnych przeciwwskazań. Rehabilitacja dobierana jest do stanu zdrowia pacjenta.
W przypadku opisanym powyżej, jeżeli pacjentka ma drętwienie nogi i podejrzewa u sobie rzut to bezzwłocznie powinna skonsultować się ze swoim neurologiem, żeby ustalić czy rzeczywiście jest to rzut.
PL2201318094
Postać wtórnie postępująca SM to faza choroby stwardnienia rozsianego, w której rzuty przestają być obecne albo stają się coraz rzadsze, natomiast dochodzi do stopniowej akumulacji niepełnosprawności czy też stopniowego, powolnego pogarszania się stanu pacjenta.
Wtórnie postępująca postać SM wynika m.in. ze stanu zapalnego, który toczy się w ośrodkowym układzie nerwowym, ale w dużym stopniu także od zanikania komórek nerwowych. Dlatego tak trudno jest zatrzymać ten proces – w zasadzie nie jest to możliwe, ponieważ nie znamy metod pozwalających na ich odtworzenie. Wynika to z faktu, iż układ nerwowy ma bardzo skomplikowaną strukturę. Jedyne co można zrobić w przypadku wtórnie postępującej postaci stwardnienia rozsianego to spowolnić jej postęp – co również nie udaje się u każdego pacjenta.
PL2201318094
Czynnikami o udowodnionym wpływie na długofalowe rokowanie stwardnienia rozsianego są: suplementacja witaminy D, niepalenie papierosów oraz unikanie otyłości. Właśnie te 2 ostatnie czynniki mogą dodatkowo stymulować układ immunologiczny i powodować nadmierną jego aktywność, która jest przyczyną stwardnienia rozsianego.
Dane epidemiologiczne pokazują, że pacjenci chorujący na otyłość i palący papierosy, mają gorsze długoletnie rokowanie, a aktywność SM jest większa niż u osób bez tych dodatkowych obciążeń. Są to jedyne czynniki, na które pacjent ma bezpośredni wpływ i które mogą poprawić jego rokowanie. Natomiast zdrowy styl życia, regularna aktywność fizyczna, badania przesiewowe, kontrola ciśnienia tętniczego czy poziomu cholesterolu są ważne, ponieważ stwardnienie rozsiane pozostaje z pacjentem przez całe życie. Wraz ze starzeniem się rośnie ryzyko chorób cywilizacyjnych, np. cukrzycy i chorób krążenia.
Każda dodatkowa choroba u pacjentów z SM będzie niekorzystnie wpływała zarówno na jakość życia jak i stan zdrowia pacjenta. W związku z tym pacjenci ze stwardnieniem rozsianym powinni przywiązywać szczególną wagę do profilaktyki chorób cywilizacyjnych, ponieważ mogą one komplikować proces leczenia SM jak i pogarszać odległe, generalne rokowanie stanu zdrowia. Prowadzenie zdrowego trybu życia jest więc bardzo dobrą decyzją.
PL2201318094
Niestety nie ma żadnych metod, które pozwalałyby naprawić nerw wzrokowy, po przebytym zapaleniu – tak jak nie ma żadnych udowodnionych, skutecznych metod naprawy innych ognisk stwardnienia rozsianego. W tym obszarze prowadzonych jest wiele badań, więc być może w przyszłości uda się opracować czynnik regenerujący. Stwardnienie rozsiane jednak wyjątkowo rzadko powoduje ślepotę – pacjent musiałby przejść kilka zapaleń nerwu wzrokowego, żeby stracić wzrok. W związku z tym utrata widzenia przy SM, o ile nie dołączy się inna choroba narządu wzroku, jest mało prawdopodobna.
PL2201318094
Bóle mięśni oraz uogólniona tkliwość skóry nie są objawami typowymi dla stwardnienia rozsianego. Stwardnienia rozsiane może powodować: zaburzenia czucia, zmienione czucie czy nieprzyjemne odczuwanie bodźców, temperatury lub dotyku, natomiast jest to zazwyczaj ograniczone do jakiegoś obszaru ciała. Przykładowo: do jednej kończyny dolnej, do obu kończyn dolnych czy pewnego obszaru na tułowiu. Rzadko jest to uogólniona tkliwość skóry. Długotrwałe i uogólnione bóle mięśni także nie są typowe dla stwardnienia rozsianego, więc pacjent wraz z lekarzem prowadzącym powinni szukać innej przyczyny tych objawów.
PL2201318094
Dla kobiet chorujących na SM, które planują zajść w ciążę, nie ma szczególnych wytycznych. Jeśli jednak pacjentka leczona jest lekami modyfikującymi przebieg choroby, to wtedy planowanie ciąży powinno zostać uzgodnione z neurologiem, ponieważ nie wszystkie leki można stosować w okresie ciąży lub poczęcia. Niekiedy żeby móc starać się o dziecko, trzeba odczekać pewien czas po zakończeniu przyjmowania leku. Wszystko zależne jest od konkretnego preparatu, jaki pacjentka przyjmuje. Dlatego powiększenie rodziny powinno być uzgodnione i zaplanowane w porozumieniu z lekarzem prowadzącym.
PL2201318094