Sekcja Pytania i Odpowiedzi

Stwardnienie rozsiane bardzo często dotyka osoby młode i w związku z tym zagadnienie planowania rodziny i ciąży jest istotnym elementem i nie ma żadnych przeciwwskazań, przesłanek, ani danych, które wskazywałyby, że pacjentki, które zachorują na SM nie mogą zachodzić w ciążę i mieć dzieci.

Jako, że SM jest chorobą przewlekłą i stosuje się w niej leki modyfikujące przebieg choroby, które mogą mieć wpływ na ciążę, powinna być ona zaplanowana i uzgodniona z lekarzem prowadzącym.

Terapia jest sprawą bardzo indywidualną, a decyzja o wyborze jest uzależniona od tego czy pacjentka planuje ciążę. Jest to wspólna decyzja pacjentki w porozumieniu z lekarzem.

W Polskim programie lekowym są 2 preparaty, które dopuszcza się do stosowania w ciąży. Nie prowadzono badań na kobietach w ciąży, więc nie mamy bezpośrednich dowodów, że te leki są bezpieczne, ale stosowane są od lat 90. i zdarzały się przypadki kobiet, które przyjmując terapie zachodziły w nieplanowane ciąże i na tej podstawie wiemy, że te leki są bezpieczne w ciąży i dopuszczone do stosowania.

Natomiast są dane świadczące o tym, że leki doustne stosowane w leczeniu SM w ramach programów lekowych w Polsce mogą wpływać niekorzystnie na ciążę, dlatego przy tych lekach zalecane jest stosowanie skutecznej antykoncepcji. Skuteczna antykoncepcja to albo antykoncepcja hormonalna albo wkładka wewnątrzmaciczna. Jeżeli pacjentka przyjmuje terapie w tabletkach, a planuje zajść w ciążę, powinna odstawić tabletki zanim zacznie starać się o dziecko.

Czynnik Leiden jest to genetycznie uwarunkowana nieprawidłowość jednego z czynników krzepnięcia krwi, która powoduje, że pacjent posiadający ten czynnik ma zwiększone ryzyko powikłań zakrzepowych, czyli zakrzepicy żylnej. Takie pacjentki mają przeciwwskazania do hormonalnej terapii antykoncepcyjnej, ponieważ zwiększa ona ryzyko powikłań zakrzepowych.

PL2201318096

Niestety nie ma żadnych metod, które pozwalałyby naprawić nerw wzrokowy, po przebytym zapaleniu – tak jak nie ma żadnych udowodnionych, skutecznych metod naprawy innych ognisk stwardnienia rozsianego. W tym obszarze prowadzonych jest wiele badań, więc być może w przyszłości uda się opracować czynnik regenerujący. Stwardnienie rozsiane jednak wyjątkowo rzadko powoduje ślepotę – pacjent musiałby przejść kilka zapaleń nerwu wzrokowego, żeby stracić wzrok. W związku z tym utrata widzenia przy SM, o ile nie dołączy się inna choroba narządu wzroku, jest mało prawdopodobna.

 PL2201318094

Dzielenie leków na starszej i nowszej generacji nie jest do końca dobrym podziałem, dlatego że jest to pewne kontinuum. W końcówce lat 90. Na rynek weszła grupa leków, jakimi są inteferony. Niedawno za to pojawiły się przeciwciała monoklonalne, wchodzące obecnie na rynek i tu można je określić jako nową terapię. Natomiast mam osobiście wielu pacjentów, którzy są latami leczeni nazwijmy „starymi” terapiami i bardzo dobrze to tolerują. Przy wyborze terapii należy skonsultować z pacjentem formę podania leku, czyli to np. czy woli tabletki czy zastrzyki. Mamy w tej chwili terapie tabletkowe, terapie iniekcyjne (np. wstrzyknięcia podskórne) i infuzyjne. Każda z nich ma swoje plusy i minusy. Oczywiście przyjęcie tabletki jest najprostsze, bo pacjent dokonuje tego w domu raz czy dwa razy dziennie. Jednak w przypadku tabletek pojawia się problem regularności przyjmowania leku. Z badań wiemy, że jakiś odsetek tabletek jest pomijany. Trzeba pamiętać, że jeśli to przekroczy pewien odsetek, spada także jakość terapii. Skrajnym, lustrzanym odbiciem tego są terapie infuzyjne, kiedy pacjent przyjeżdża do szpitala na kroplówkę, dostaje wlew i lekarz wtedy ma pewność, że pacjent przyjął lek – nie mamy wtedy sytuacji pominięcia terapii.

W przypadku terapii iniekcyjnych (wstrzyknięć) dokonało się wiele zmian. Kiedyś pacjent musiał przyjmować 365 zastrzyków rocznie, a w tej chwili przyjmuje zastrzyk raz lub trzy razy w tygodniu, raz na dwa tygodnie czy raz na miesiąc w zależności od konkretnego preparatu.

W celu zgłębienia tematu zachęcamy do odsłuchania podcastu.

175439

W czasie leczenia preparatami z grupy interferonów beta mogą wystąpić zaburzenia nastroju o różnym stopniu nasilenia. To działanie niepożądane nie jest powszechne i nie dotyczy wszystkich chorych leczonych preparatami interferonów. Jeżeli stwierdzamy podejrzenie zaburzeń depresyjnych, to należałoby skonsultować chorego z lekarzem psychiatrą. Jeżeli nasilenie dolegliwości jest niewielkie, a leczenie z zastosowaniem interferonów jest efektywne, możemy zastosować leki przeciwdepresyjne z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny. Pozwala to na utrzymanie dobrego leczenia stwardnienia rozsianego przy pomocy bardzo bezpiecznych preparatów. Ważna jest tu dobra współpraca z lekarzem psychiatrą, który wspólnie z neurologiem powinien określić wskazania i ustalać plan leczenia. Jeżeli w czasie leczenia interferonami nie pojawiają się żadne dolegliwości depresyjne, stosowanie tych leków nie jest zalecane. Jednocześnie należy pamiętać, że zaburzenia depresyjne mogą wynikać nie tylko ze stosowanych leków w leczeniu stwardnienia rozsianego, ale mogą być wynikiem trudności psychicznych chorego wynikających z nieradzeniem sobie z chorobą.

PL2203186286

Uważam, że zaburzenia widzenia nie powinny występować po wysiłku fizycznym, ale jeżeli takowe występują należy zastanowić się, czy nie dochodzi do zbyt dużego przegrzania organizmu, czy przypadkiem ten wysiłek nie jest dla mnie za duży i przede wszystkim należy skonsultować takie objawy z neurologiem.

Warto też poszukać innej aktywności fizycznej, która nie będzie tego powodować albo zmodyfikować aktywność, którą się aktualnie uprawia np. poprzez zmniejszenie obciążenia, dłuższe przerwy, przerwy w chłodniejszym miejscu albo zastosowanie okładów chłodzących lub specjalnych koców chłodzących.

Warto dodać, że przegrzanie organizmu może nastąpić nie tylko ze względu na wysiłek fizyczny, ale również ze względu na wysoką temperaturę powietrza.

PL2205042748   

Co do zasady w przypadku stwardnienia rozsianego odradza się takich aktywności jak sauna, długie kąpiele w bardzo ciepłej wodzie i solarium. Oczywiście są też osoby, którym absolutnie to nie szkodzi i nie będą odczuwały żadnych dolegliwości po takich aktywnościach związanych z ciepłem. Należy być ostrożnym i skonsultować tego typu aktywności z lekarzem prowadzącym.

PL2205042748