Sekcja Pytania i Odpowiedzi
Szczepienia przeciwko COVID-19 to zagadnienie, które jest obecnie mocno dyskutowane. Musimy pamiętać, że po szczepieniu u niektórych pacjentów występują reakcje poszczepienne, czyli gorączka, dreszcze. W takim wypadku objawy neurologiczne mogą się nasilić i z reguły tak jest, ale objawy te są przemijające i nie powinny być klasyfikowane jako rzut. Na chwilę obecną uważa się, że szczepienie nie wyzwala rzutów SM. Są prowadzone badania, których wyniki będą podstawą do określenia dalszego przebiegu SM po szczepieniu.
PL2108309974
Początkiem rozwoju lipoatrofii jest zwiększenie spoistości skóry w miejscu podawania leku. W dalszym etapie jej rozwoju pojawia się zgrubienie i wyczuwalne podskórne guzki, wyglądające nieestetycznie, które mogą powodować dyskomfort i miejscowe uczucie bólu.
Podstawowym zadaniem pielęgniarki na początku terapii immunomodulującej jest przygotowanie pacjenta do bezpiecznego podawania leku w warunkach domowych.
Edukacja obejmuje miedzy innymi:
- Naukę prawidłowego przygotowania i podania leku
- Prawidłowego wyznaczania miejsca i techniki podania leku
- Prawidłowego radzenia sobie z objawami niepożądanymi zastosowanego leku.
Edukując chorego pielęgniarka uczy algorytmu wstrzyknięć aż do całkowitego ich opanowania. Uczy zasad przechowywania i przygotowania leku w warunkach aseptycznych. Na przykład: lek przechowywany w lodówce należy wyjąć na 30 min przed podaniem, celem ogrzania go do temperatury pokojowej. Ważne jest, aby chory przestrzegał prawidłowego wyznaczania miejsca podania leku. Wstrzyknięcia podskórne powinien wykonać w powłoki brzuszne, pośladki, uda i ramiona. Iniekcje domięśniowe w przednią lub boczną część uda lub okolice ramienia. Należy pamiętać o unikaniu większych naczyń krwionośnych, przebarwień i zmian patologicznych. Omijać miejsca bolesne do ustąpienia objawów. Po podaniu leku należy odczekać około 10s i wyciągnąć igłę w linii prostej, a w miejscu wstrzyknięcia delikatnie przyłożyć suchy gazik, bez pocierania.
Wstrzyknięcia należy wykonywać zgodnie z zasadami aseptyki i antyseptyki w odległości nie mniejszej niż 1 cm oraz starać się co tydzień zmieniać część ciała, żeby nie ingerować w to samo miejsce wielokrotnie.
Długotrwałe wykonywanie wstrzyknięć bez zachowania środków ostrożności może doprowadzić do zrostów, zaników tkanki podskórnej lub przerośnięcia tkanki tłuszczowej. Odczyny w miejscu wstrzyknięcia zazwyczaj zmniejszają się lub zanikają z upływem czasu.
Doraźnie warto stosować preparaty natłuszczające i odżywcze, pobudzające krążenie krwi w zmienionej tkance tj. lanolina, wazelina, parafina, preparaty z nagietkiem, rumiankiem czy szałwią. Należy jednak pamiętać, by nie stosować tych preparatów na otwarte rany czy rany o dużej powierzchni.
PL2111301696
SM nie jest chorobą dziedziczną, czyli nie jest przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jednak dziedziczona może być predyspozycja genetyczna do rozwoju choroby. W populacji ogólnej ryzyko zachorowania na SM wynosi około 1 na 750-1000 osób. Ryzyko zachorowania jest zwiększone, gdy krewni pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo i dzieci) chorują na SM, zwłaszcza u bliźniąt jednojajowych.
Zidentyfikowano około 200 genów, z których każdy w niewielkim stopniu przyczynia się do ogólnego ryzyka rozwoju SM. Trwają badania mające na celu lepsze zrozumienie ryzyka genetycznego i innych czynników, które przyczyniają się do rozwoju tej choroby.
PL2201140958
Szczepienie na COVID-19 zalecane jest wszystkim. Pacjentom chorującym na stwardnienie rozsiane również, niezależnie od tego czy są leczeni w ramach programu lekowego czy też nie.
Pacjent z SM niewłączony jeszcze do programu lekowego powinien jak najszybciej się zaszczepić, ponieważ będzie mieć bezpośredni kontakt z przedstawicielami placówek ochrony zdrowia, czyli potencjalnie także z pacjentami, którzy mogą być chorzy na COVID-19 – zaszczepienie się może ochronić takiego pacjenta przed zakażeniem.
Osoby z SM powinny stosować się do kalendarza szczepień i zaszczepić się na wszystkie zalecane szczepienia, ponieważ np. przy stosowaniu niektórych leków jest obowiązek pewnych szczepień. Ma to kluczowe znaczenie w momencie, gdyby okazałoby się, że obecna terapia nie jest skuteczna. W przypadku, jeżeli pacjent nie ma wykonanego wymaganego szczepienia, przed rozpoczęciem nowej terapii, musi w pierwszej kolejności wykonać szczepienie, co przedłuża proces wprowadzenia nowej skutecznej terapii hamującej rozwój SM.
PL2201318096
Zapalenie nerwów obwodowych czy też uszkodzenia nerwów obwodowych nie mogą być spowodowane stwardnieniem rozsianym, ponieważ SM zajmuje tylko ośrodkowy układ nerwowy – czyli mózg i rdzeń kręgowy. W związku z tym ból barku czy rwa barkowa zwykle wynika z miejscowego uszkodzenia czy to dotyczącego stawu czy to samego kręgosłupa, więc nie jest to związane ze stwardnieniem rozsianym.
PL2201318094
Badania wykazały, że regularna aktywność fizyczna ma ogromne znaczenie w rokowaniach dotyczących przebiegu choroby. Jednocześnie osoby z SM często mają mniej aktywności niż osoby zdrowe – dotyczy to zarówno kwestii sportu, jak i codziennych, podstawowych czynności. Im wcześniej wprowadzimy zmiany w stylu życia polegające np. na zwiększeniu dziennej liczb kroków, jak i dodamy do tego np. treningi aerobowe, tym dłużej będziemy mogli utrzymać organizm w lepszej formie i zmniejszyć ryzyko postępowania niepełnosprawności.
Jak wskazują badania, najbardziej efektywny jest trening o charakterze tlenowym, np. jazda na rowerze, jogging, a nawet szybki spacer. Na drugim miejscu są ćwiczenia o charakterze oporowym, czyli np. siłownia, hantle, a nawet klasyczne ćwiczenia tj. przysiady czy pompki – chodzi o taki wysiłek, w którym ćwicząc czujemy opór.
Według wytycznych, 3-4 razy w tygodniu powinien to być trening o charakterze aerobowym, a 2 razy w tygodniu trening o charakterze siłowym – czyli tak naprawdę 5 razy w tygodniu powinniśmy „coś ze sobą zrobić”. To nie muszą być długie, półtoragodzinne treningi, wystarczy 10-20 min. aktywności – codzienny spacer, wyjście na rower, czy dwa razy w tygodniu krótka sesja na siłowni, a nawet praca w ogrodzie, którą można porównać do „treningu oporowego”.
Uprawiając jakąkolwiek aktywność fizyczną należy pamiętać o konsultacji u fizjoterapeuty, który przekaże nam wskazówki dotyczące tego na co zwrócić uwagę, by uprawiać sport przede wszystkim bezpiecznie i dopasować go do obecnego stanu zdrowia osoby chorej. Dotyczy to zarówno osób, które ćwiczyły przed diagnozą, jak i tych, które mają dopiero w planach wprowadzenie sportu do swojego życia – takie osoby powinny robić to stopniowo.
Rodzaj idealnego wysiłku fizycznego to taki, który będzie odpowiadał osobie, która go wykonuje, czyli będzie sprawiał satysfakcję i nie zostanie porzucony po jakimś czasie. Aktywność fizyczną dobiera się do pacjenta, a nie do choroby.
Podobnie jak w przypadku ogólnych zasad profilaktyki zdrowia z pewnością korzystne będą ćwiczenia o charakterze aerobowym np. pływanie, jazda na rowerze itd. Oczywiście zawsze trzeba brać pod uwagę indywidualne możliwości danej osoby. Dla osób z zaburzeniami równowagi lepsze będzie np. pływanie, niż jazda na rowerze. Dobrze działają także ćwiczenia wzmacniające, ćwiczące balans takie jak np. joga.
W celu zgłębienia tematu zachęcamy do odsłuchania podcastu.
155229