Sekcja Pytania i Odpowiedzi
Wszystkie rekomendacje towarzystw neurologicznych i SM-owych w Polsce i na świecie zalecają, aby pacjenci chorujący na stwardnienie rozsiane szczepili się na grypę i na Covid-19. Jedynie dla jednego szczepienia ze wszystkich dostępnych (szczepienie na żółtą febrę) udowodniono, że może wywołać rzut choroby w stwardnieniu rozsianym.
Oczywiście, każde szczepienie jest ingerencją w układ immunologiczny i teoretycznie może wywołać jakąś reakcję niepożądaną, taką jak np. uaktywnienie się układu immunologicznego i wzmożenie się autoagresji, co teoretycznie może skutkować rzutem. Jednak dużo wyższym ryzykiem dla pacjenta są skutki samej infekcji, np. gdy pacjent z SM zachoruje na grypę, może mieć powikłanie po grypie w formie rzutu. Występuje to dużo częściej niż powikłania po szczepieniu na grypę. Rekomendacje mówią jednoznacznie – dla pacjentów z SM większym ryzykiem jest infekcja niż szczepienie.
PL2307053489
Pacjenci z SM często chorują na rwę kulszową. Nie ma badań potwierdzających, czy osoby ze stwardnieniem rozsianym chorują częściej niż populacja ogólna, bo jest to ogólnie częsta przypadłość związana z siedzącym trybem życia. Natomiast może być tak, że pacjent, na przykład z powodu SM, chodzi w sposób nieprawidłowy, nie korzysta z usług fizjoterapeuty, nie ćwiczy, nie rehabilituje się, a ma niedowład jednej kończyny i cały czas ustawia kręgosłup w nieprawidłowy sposób, co powoduje ucisk nerwów przez wysunięte dyski w kręgosłupie. Natomiast rwa kulszowa to tzw. objaw wtórny, czyli SM jako taki nie wywołuje rwy kulszowej, ale może przyczynić się do rozwoju takich objawów.
PL2307053489
W postaci rzutowo-remisyjnej należy włączyć leczenie jak najszybciej, nie później niż 2 lata od pojawienia się objawów. Natomiast w postaci pierwotnie postępującej (PPMS) żeby rozpoznać chorobę, musimy przeanalizować minimum rok trwania objawów u pacjenta. Lek, który jest zarejestrowany dla PPMS, jest na tyle immunologicznie intensywną terapią, że jego włączenie musi być uwarunkowane pewnym rozpoznaniem choroby oraz wynikiem w skali EDSS na poziomie 3, czyli określonym minimalnym poziomem niesprawności. EDSS 3 to taki moment, w którym pacjent rzeczywiście odczuwa pewną niesprawność, np. ma zaburzenia równowagi, które odczuwa na co dzień, albo osłabioną (dla przykładu) prawą kończynę dolną.
PL2307053489
Przebieg stwardnienia rozsianego dzięki obecnemu leczeniu łagodnieje. Jeżeli już pojawiają się u pacjenta objawy, które dają niesprawność, to zwykle występują one coraz później. Typowe dla rzutów w SM jest to, że ustępują i dopiero po latach trwania choroby, gdy wyczerpuje się rezerwa naprawcza,
u pacjenta może zacząć się bardzo powoli rozwijać niesprawność. Także u tak młodej osoby, która jest już włączona do programu lekowego, istnieje zdecydowanie większa szansa, że zastosowane leczenie pozwoli zachować sprawność w dłuższym okresie czasu. Pamiętajmy, że możliwość, aby pacjentka nagle i nieodwracalnie przestała funkcjonować samodzielnie, jest skrajnie niska.
PL2307053489
Rzeczywiście toczeń to ważna choroba, z którą różnicujemy stwardnienie rozsiane, zwłaszcza, jeśli występują przeciwciała przeciwjądrowe, bo domyślam się, że o te chodzi. W naszym organizmie występują różnego typu autoprzeciwciała. Jeżeli w wynikach pojawi się wysoki poziom przeciwciał przeciwjądrowych, a jednocześnie nie będzie innych konkretnych przeciwciał (np. przeciw dwuniciowemu DNA, które są typowe dla tocznia), to przy spełnieniu pozostałych kryteriów stwardnienia rozsianego, możemy to traktować jako dodatkowe znalezisko laboratoryjne, które jednak spowoduje, że będziemy musieli zachować czujność zwłaszcza pod kątem objawów reumatycznych. Pamiętajmy, że obecność przeciwciał wymaga regularnej kontroli i dodatkowo okresowo sprawdzania profilu przeciwciał, co neurolog w konsultacji z reumatologiem powinien nadzorować.
PL2307053489
Mamy kilka leków w tabletkach, które stosujemy w takim przypadku raz lub dwa razy dziennie (w zależności od terapii). Są to m.in. tradycyjne leki antycholinergiczne, może ja zapisać neurolog, ale nie tylko. Najlepiej wykonać badanie urodynamiczne u lekarza urologa, aby wiedzieć, jak wygląda „sprawność” pęcherza. Jeśli w pęcherzu występują duże zalegania, pojawiają się częste infekcje dróg moczowych, to w takim przypadku dysponujemy bardziej zaawansowaną metodą leczenia – jest to odrębny program NFZ leczenia pęcherza neurogennego z zastosowaniem zastrzyków z toksyny botulinowej.
PL2307053489
Bez wykonania badania pacjenta trudno jest odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ zawroty głowy to ogólnie niezwykle częsta przypadłość, nawet wśród osób, które nie chorują na żadne choroby przewlekłe. Wśród pacjentów z SM zawroty głowy mogą być spowodowane bardzo różnymi przyczynami, np. uszkodzeniami móżdżku lub dróg, które łączą się z móżdżkiem, wtedy tym zawrotom głowy towarzyszą zaburzenia równowagi. W większości przypadków zaburzenia polegają na tym, że pacjent nie jest w stanie utrzymać pozycji pionowej, nie jest w stanie chodzić po linii prosto. Zawroty głowy mogą też powodować wrażenie, jakby wszystko kręciło się dokoła, jak na karuzeli. Świadczyć to może o uszkodzeniu innej struktury albo o dodatkowej chorobie laryngologicznej. Jeśli towarzyszą temu jeszcze zaburzenia słuchu, to tym bardziej pacjent może mieć chorobę błędnika i powinien skonsultować się z laryngologiem. Rozumiem, że ten spadek siły mięśniowej jest niezależny od opisywanych zawrotów głowy? W przypadku, gdy jest nagły, czyli następuje z minuty na minutę, a potem się poprawia – to wymaga dalszej diagnostyki różnicowej.
PL2307053489
Obniżanie sprawności, a następnie odczuwanie poprawy zbliżając się do kolejnej dawki, nie jest typowe dla postaci pierwotnie postępującej stwardnienia rozsianego. Jednocześnie nie wyklucza to rozpoznania SM. Lek, o którym Pan mówi, jest lekiem, który powoduje – zwłaszcza na początku – dość duże reakcje immunologiczne u pacjenta. W związku z samym wlewem mogą się pojawić: gorączka, gorsze samopoczucie, uczucie rozbicia. Te objawy, ze względu na to, że gorączka w SM jest niekorzystna, mogą skutkować gorszym samopoczuciem. Zgodnie z moją wiedzą, nie ma choroby, w przypadku której podanie przeciwciała anty-CD 20 powodowałoby pogorszenie stanu chorego. Jeśli ma Pan wątpliwości, na pewno powinien się Pan zgłosić do neurologa, aby wspólnie ze specjalistą przeanalizować Pana obawy.
PL2307053489
Myślę, że istnieje duże prawdopodobieństwo, że faktycznie ze względu na pojawienie się nowych terapii i możliwość szybkiego stawiania rozpoznania – u większości pacjentów – jeśli będą pod kontrolą lekarza i w razie konieczności zostanie u nich zmieniona terapia, z dużym prawdopodobieństwem nie rozwinie się postać wtórnie postępująca. Natomiast istnieje pewien procent pacjentów, jak pokazują dotychczasowe badania, który nie odpowie na te terapie lub z innego powodu – np. z powodu współistniejącej choroby, osiągnie niepełnosprawność. Zapewne za około 10 lat będzie można to stwierdzić/opisać procentowo. W tym momencie mam takie przeświadczenie, że innowacyjne terapie i zmiany w wiedzy o SM naprawdę spowodowały rewolucję w leczeniu.
PL2307053489
Rozumiem, że nie było wątpliwości co do charakteru tych objawów. W płynie mózgowo-rdzeniowym występują prążki oligoklonalne, czyli jest duże ryzyko, że pacjent ma SM, natomiast nie ma oficjalnego rozpoznania, co znaczy, że prawdopodobnie nie spełniała Pani kryteriów rozsiania choroby w przestrzeni. To, że występują u Pani prążki, uprawdopodobnia rozpoznanie, ale najwyraźniej czeka Pani na tę nową lokalizację w mózgowiu, dlatego zlecono kolejny rezonans. Tak mogę wnioskować na podstawie otrzymanych informacji.
Sprawa wyglądałaby inaczej, jeśli pojawiłby się u Pani rzut w innej lokalizacji. Dlatego to jest ważne pytanie, czy te objawy, które u Pani występują, można potraktować jako rzut, czy nie. Jest to kwestia złożona. Myślę, że powinna się Pani udać do neurologa, aby w trakcie tych objawów Panią zbadał ze względu na objawy dodatkowe np. ból kończyny. Natomiast jeśli chodzi o głowę, to po przebyciu pozagałkowego zapalenia nerwu wzrokowego może mieć Pani skłonność do bólu zlokalizowanego w tej okolicy. Pozostałe objawy wymagają jednak konsultacji przez neurologa.
PL2307053489